Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM/CBAM) Nedir?

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM), Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilen karbon bazlı ürünlerin üretiminde kullanılan karbon için üreticilerin karbon sertifikası almasını gerektirmektedir. Bu mekanizma AB’de olmayan ülkeleri ürettikleri karbon bazlı ürünleri üretirken daha verimli ve temiz bir üretime geçmeleri için teşvik eder. Aynı zamanda AB içindeki karbon fiyatları AB Emisyon Ticaret Sistemi denetlemeleri nedeniyle yükselmektedir. AB içi karbon pazarının ihraç edilen ucuz karbon ile rekabet etmesini sağlayabilmek için AB’ye ihraç edilen karbon için üreticilerinden istenen CBAM sertifikası maaliyetleri dengelemeyi amaçlamaktadır.

CBAM Nasıl Çalışır?

2026’dan itibaren tam olarak yürürlüğe girecek olan SKDM/CBAM, üreticilerin AB içindeki ülkelerin yerel otoritelerinden, ülkelere ihraç edilen ürünlerin içerisindeki karbonun sertifika alarak kaydedilmesini gerektirmektedir. Bu sertifikanın fiyatı, AB Emisyon Ticaret Sistemine göre belirlenen ortalama haftalık karbon ücreti (€/ton) üzerinden belirlenir.

CBAM Ne Zaman Uygulanacak?

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM/CBAM) 1 Ekim 2023 tarihinde geçiş dönemiyle birlikte devreye girmiştir. Bu dönemde, emisyon raporlamaları SKDM Raporu aracılığıyla bir portal üzerinden yapılacak ve sistemin iyileştirilmesi gereken yönlerine dair kayıtlar tutulacaktır. Geçiş dönemi, 31 Aralık 2025 tarihinde sona erecek olup, bu süre zarfında Avrupa Birliği’ndeki ithalatçılara maddi yaptırımlar uygulanmayacaktır. Maddi yaptırımların devreye gireceği asıl uygulama ise 1 Ocak 2026 tarihinde başlayacaktır.

SKDM Hangi Sektörleri Kapsar?

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), Avrupa Birliği'ne yapılan ithalatlarda karbon emisyonlarını sınırlandırmayı amaçlayan bir mekanizma olarak belirli sektörleri kapsamaktadır. İlk aşamada SKDM şu sektörleri kapsamaktadır:

1. Demir ve Çelik

2. Alüminyum

3. Çimento

4. Gübre

5. Elektrik üretimi

​Bu sektörler, yüksek karbon emisyonuna sahip oldukları için SKDM'nin ilk uygulama döneminde öncelikli olarak hedef alınmıştır. İlerleyen dönemlerde mekanizmanın kapsamının genişletilmesi ve diğer karbon yoğun sektörlerin de dahil edilmesi planlanmaktadır.

CBAM Regülasyonlarının Türkiye Üzerindeki Etkisi

Türkiye’de AB ülkelerine ihracatı ele alındığında, birçok ihracat ürün grubunun CBAM kapsamına giren ürünler olduğu görülmektedir. Özellikle yoğun ihracatın başını çeken AL, demir çelik, çimento gibi sektörler CBAM ile doğacak olan ekstra sertifika maaliyetleri ile AB’ye en fazla karbon bazlı ürün ihracatı ülkelerden olan ülkemizi önemli ölçüde etkileyecektir. Sektörel anketler bize 2026 için metrik ton başı maliyetlerin 75€ civarlarında olacağını belirtmektedir, bu değerin tahmini değer olmasına rağmen ilgili sektörlerin ciddi maliyet artışları ile karşılaşılacağı aşikardır. Artacak maaliyetlere şimdiden önlem alınıp endüstrilerdeki enerji verimliliği arttırılmalıdır.  Bu sayede işletmeler daha rekabetçi ve sürdürülebilir bir yapıya ulaşabilecektir. Enerji verimliliği, enerji izleme ve doğru kompanzasyon çözümleri ile reaktif gücü minimuma indirerek fosil yakıtlar ile üretilen elektrik enerjisinin efektif bir şekilde kullanılarak sağlanabilir.

ENTES Elektronik geniş ürün ve çözüm yelpazesi ile sizlere bu konularda destek olmaktadır. Detaylar için; Enerji Doktoru ve SVG & AHF sayfalarına göz atabilirsiniz.

Karbondioksit Salınımının İhracat Etkileri

Endüstriyel sanayilerin en büyük çevresel sorunlarından biri karbondioksit (CO2) salınımıdır. Özellikle enerji yoğun sektörlerde üretim yapan dikkat etmelidir. Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) gereğince, Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilen demir, çelik, gübre, elektrik gibi üretiminde karbondioksit (CO2) salınımının yüksek olduğu ürün gruplarının ihraç edilebilmesi için ilerleyen süreçte ihracatını gerçekleştiren firmaların karbon sertifikası alınmasını gerektirmektedir. 
Günümüzde sıkça duyduğumuz sınırda karbon düzenlemeleri ve Avrupa Birliği için CBAM mekanizması bu nedenle büyük önem taşımaktadır.